Từ A đến Z về mụn nội tiết và cách điều trị

Hầu như bất kỳ ai trong chúng ta cũng đã từng bị mụn nội tiết và vật lộn tìm mọi cách trị mụn nội tiết trong thời kỳ dậy thì, phải không nào?

Vậy mụn nội tiết là gì? Làm thế nào để ngăn ngừa chúng hoặc chí ít thì giảm thiểu tác hại của chúng. Nếu chẳng may bị mụn nội tiết thì chúng ta có những lựa chọn điều trị nào?

Hãy cùng Làm đẹp Spa đi tìm hiểu về mụn nội tiết nhé.

Mụn nội tiết là gì?

Mụn nội tiết là mụn trứng cá hình thành do sự mất cân bằng nội tiết tố (hormone) trong cơ thể.

Sự mất cân bằng nội tiết tố ở một người thường xuất hiện ở tuổi dậy thì. Ngoài ra ở một số thời điểm trong cuộc đời như chu kỳ kinh nguyệt, mang thai hay mãn kinh của phụ nữ cũng có hiện tượng mất cân bằng nội tiết.

Ngoài ra, sự căng thẳng stress hay mất ngủ thường xuyên cũng có thể gây mất cân bằng nội tiết (hormone cortisol).

Người ta ước tính rằng 50% phụ nữ từ 20 đến 29 tuổi bị mụn trứng cá nội tiết. Khoảng 25 phần trăm phụ nữ từ 40 đến 49 tuổi cũng xuất hiện mụn nội tiết.

Tuy vậy khi nói đến mụn do nội tiết tố, cũng có những ý kiến khác. Có ý kiến cho rằng nội tiết tố thường không phải là nguyên nhân gây mụn trứng cá ở người trưởng thành, nhưng sự mất cân bằng nội tiết tố có thể góp phần gây ra mụn trứng cá ở người lớn có các bệnh lý tiềm ẩn.

Trong các trường hợp khác, người lớn bị mụn trứng cá có thể không có bất kỳ vấn đề nào rõ ràng về hormone. Điều này có thể làm cho việc chẩn đoán và điều trị trở nên khó khăn.

Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu mụn nội tiết tố trông như thế nào, nguyên nhân gây ra nó và cách làm sạch mụn.

Đặc điểm của mụn nội tiết tố là gì?

Ở tuổi dậy thì, mụn nội tiết tố thường xuất hiện ở vùng chữ T như trán, mũi và cằm. Mụn ở cằm, mụn trên trán hay trên mũi là những loại mụn thường thấy ở những người trẻ tuổi ở tuổi dậy thì.

Mụn trứng cá ở tuổi trưởng thành do nội tiết tố thường hình thành ở phần dưới của khuôn mặt. Điều này bao gồm phần dưới má và xung quanh đường viền hàm của bạn, còn gọi là mụn má hay mụn ở quai hàm.

Đối với một số người, mụn nội tiết tố có dạng mụn đầu đen, mụn đầu trắng và mụn nhỏ mọc thành đám như mụn cám hoặc mụn nang.

Mụn nang hình thành sâu dưới da và không có đầu nhưng nổi u cục trên bề mặt. Những u nang này thường mềm và đau khi chạm vào.

Mụn trứng cá do nội tiết tố có thể được gây ra bởi sự mất cân bằng nội tiết tố đến từ những lý do sau:

• có kinh nguyệt
• hội chứng buồng trứng đa nang
• mãn kinh
• tăng nồng độ androgen

Cụ thể, những biến động hormone này có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về mụn bằng cách gia tăng:

• viêm da tổng thể
• sản xuất dầu (bã nhờn) trong lỗ chân lông
• tắc nghẽn tế bào da trong nang lông
• sản xuất vi khuẩn gây mụn có tên là Propionibacterium acnes

Mụn lúc mãn kinh có phải là mụn nội tiết?

Nhiều phụ nữ bắt đầu trải qua thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi 40 và 50. Điều này gây ra sự suy giảm tự nhiên của các hormone sinh sản của bạn, dẫn đến việc kết thúc kinh nguyệt.

Một số phụ nữ bị mụn trứng cá trong thời kỳ mãn kinh. Điều này có thể là do sự sụt giảm nồng độ estrogen hoặc sự gia tăng các hormone androgen như testosterone.

Bạn vẫn có thể gặp phải mụn nội tiết trong thời kỳ mãn kinh do sử dụng các liệu pháp thay thế hormone (HRT) để giảm bớt các triệu chứng mãn kinh của mình. Điều này là do một số liệu pháp thay thế hormone HRT sử dụng dòng hormone progestin để thay thế estrogen và progesterone mà cơ thể bạn mất đi. Việc đưa hormone này vào cơ thể có thể khiến da bạn nổi mụn.

Trong hầu hết các trường hợp, thuốc trị mụn kê đơn có thể làm hết mụn trứng cá trong thời kỳ mãn kinh. Một số phụ nữ có thể thành công khi sử dụng các phương pháp điều trị tự nhiên. Nói chuyện với chuyên gia thẩm mỹ hoặc bác sĩ da liễu về những lựa chọn điều trị có thể phù hợp với bạn.

Các phương pháp trị mụn nội tiết y khoa

Trừ khi mụn trứng cá do nội tiết tố của bạn nhẹ, các sản phẩm trị mụn không kê đơn (OTC) thường không thực sự hiệu quả trong việc trị mụn nội tiết.

Điều này là do mụn nội tiết tố thường có dạng mụn nang. Nhân mụn hình thành sâu dưới da, ngoài tầm với của hầu hết các loại thuốc bôi ngoài da.

Lúc này chỉ có thuốc trị mụn dạng uống mới có thể tác động từ trong ra ngoài. Các lựa chọn phổ biến khi trị mụn nội tiết bằng thuốc có: thuốc tránh thai, thuốc kháng androgen, retinoids, các loại thuốc kháng sinh…

Sau đây là một số cách trị mụn phổ biến dành cho mụn trứng cá do nội tiết tố:

Uống thuốc tránh thai

Thuốc tránh thai đường uống được sử dụng để điều trị mụn nội tiết thường có chứa ethinylestradiol với một trong những chất sau:

• drospirenone
• norgestimate
• norethindrone

Các thành phần này nhắm vào các hormone có thể gây ra mụn trứng cá. Điều này có thể đặc biệt hữu ích trong thời kỳ cao điểm của hormone, chẳng hạn như trong thời kỳ rụng trứng.

Thuốc tránh thai đường uống có thể không phải là lựa chọn cho bạn nếu bạn có tiền sử bị đông máu, cao huyết áp hoặc ung thư vú. Bạn cũng không nên uống những thứ này nếu bạn hút thuốc.

Thuốc kháng androgen

Thuốc kháng androgen điều trị mụn nội tiết bằng cách giảm nội tiết tố nam androgen. Cả nam giới và phụ nữ đều có mức hormone này tự nhiên. Tuy nhiên, quá nhiều androgen có thể góp phần gây ra mụn trứng cá do chúng tác động vào các nang lông điều tiết tế bào da và tăng sản xuất dầu.

Mặc dù spironolactone (Aldactone) chủ yếu được sử dụng để điều trị huyết áp cao, nhưng nó có tác dụng kháng androgen. Nói cách khác, nó có thể ngăn cơ thể bạn sản xuất nhiều androgen hơn và cho phép mức độ hormone của bạn ổn định.

Thuốc Retinoids

Nếu mụn trứng cá do nội tiết tố của bạn nhẹ, bạn có thể sử dụng retinoids dạng bôi tại chỗ. Retinoids là các dẫn xuất từ vitamin A như Tretinoin, Tazarotene, Adapalene…

Nhiều loại kem, gel và lotion chứa retinoid không kê đơn. Nhưng bạn có thể muốn gặp bác sĩ nếu cần loại thuốc mạnh hơn. Một sản phẩm trị mụn được kê đơn thường là cách hiệu quả nhất để loại bỏ những nốt mụn đáng ghét, nhưng bù lại tác dụng phụ cũng thường tăng lên.

Nếu bạn thêm retinoid tại chỗ vào chế độ điều trị của mình, bạn cần phải thoa kem chống nắng hàng ngày. Retinoids có thể làm tăng nguy cơ da bị cháy nắng.

Beta Hydroxy Axit

Beta hydroxy Axit (BHA) là axit thực vật có đặc tính tan trong dầu, nên dễ dàng làm tan bã nhờn ở các điểm bít tắc lỗ chân lông. Nhờ đó các BHA, nhất là axit salicylic, có thể giúp giảm thiểu sự hình thành mụn cũng như làm nhẹ tình trạng mụn nội tiết.

BHA có thể được tìm thấy trong nhiều loại mặt nạ và kem không kê đơn. Cũng như retinoids, BHA có thể làm tăng độ nhạy cảm với ánh nắng mặt trời của da. Dù không nghiêm trọng như Retinoids, nhưng bạn nên luôn thoa kem chống nắng khi sử dụng các sản phẩm có BHA.

Thuốc kháng sinh

Cũng là mụn nội tiết nhưng ở một số người mụn nhanh chóng hết khi bạn chăm sóc vệ sinh da tốt kết hợp với vài sản phẩm trị mụn không kê đơn, còn ở một số người khác thì mụn vẫn tiếp tục sưng viêm và có mủ. Nếu mụn đã sưng viêm, có mủ thì thuốc kháng sinh là lựa chọn tốt nhất cho bạn, vì chúng sẽ tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả.

Tetracyclin, Minocycline, Doxycycline, Lymecycline, Erythromycin, Azithromycin… là những cái tên mà bác sĩ có thể kê cho bạn. Sử dụng thuốc kháng sinh có những tác dụng phụ không tốt cho sức khỏe và có thể gây tình trạng kháng thuốc, nên bạn cần nghiêm ngặt tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Các cách trị mụn nội tiết tố tự nhiên

Trong một số trường hợp, các phương pháp điều trị bằng các loại thảo dược hay nguyên liệu tự nhiên có thể được sử dụng để làm sạch mụn nội tiết nhẹ.

Các phương pháp điều trị mụn nội tiết tự nhiên thường không có tác dụng phụ như các loại thuốc trị mụn hay các sản phẩm trị mụn kê toa. Nhưng chúng có thể không hiệu quả lắm. Nghiên cứu về các phương pháp này còn thiếu và chủ yếu dựa trên kinh nghiệm. Bạn cũng cần đảm bảo việc sử dụng các nguyên liệu tự nhiên sẽ không xung đột với bất kỳ loại thuốc nào khác bạn đang dùng.

Dầu tràm trà

Dầu tràm trà có thể giảm viêm mụn trứng cá và điều trị mụn nội tiết khá tốt. Một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng 5% dầu tràm trà bôi tại chỗ làm giảm các triệu chứng ở những người bị mụn trứng cá nhẹ đến trung bình.

Dầu tràm trà có sẵn trong nhiều sản phẩm chăm sóc da, chẳng hạn như sữa rửa mặt và toner.

Bạn cũng có thể sử dụng tinh dầu trà để bôi trực tiếp. Nhưng bạn nên pha loãng tinh dầu trà với dầu khác trước khi sử dụng như dầu dừa, jojoba và ô liu. Nguyên tắc chung là thêm khoảng 12 giọt dầu nền vào mỗi một đến hai giọt tinh dầu tràm trà.

Bạn cũng nên test trước khi dùng chính thức. Nếu bạn không gặp bất kỳ kích ứng hoặc viêm nhiễm nào trong vòng 24 giờ, thì có thể an toàn sử dụng.

Trà xanh

Trà xanh được biết đến với công dụng giảm viêm trong cơ thể. Để có một cách tiếp cận toàn diện hơn, hãy cân nhắc uống một vài cốc mỗi ngày bên cạnh việc thực hành chế độ chăm sóc da tại chỗ của bạn. Sữa tắm và gel có chứa ít nhất 2% chiết xuất trà xanh có thể có lợi cho việc ngăn ngừa và điều trị mụn nội tiết đấy nhé.

Ngoài trà xanh và tràm trà, còn nhiều nguyên liệu tự nhiên khác cũng rất tốt cho việc ngăn ngừa và trị mụn nội tiết như nghệ, giấm táo, mật ong, diếp cá, tía tô, diệp hạ châu…. Bạn có thể xem thêm tại đây.

Bị mụn nội tiết thì kiêng ăn gì?

Vai trò chính xác giữa chế độ ăn uống và mụn nội tiết tố vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Một số thực phẩm có thể giúp ngăn ngừa mụn trứng cá cũng như trị mụn nội tiết – đặc biệt là thực phẩm chống viêm.

Thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật chứa nhiều chất chống oxy hóa có thể giúp giảm viêm và giúp da sáng mịn hơn. Axit béo omega-3 cũng có thể làm giảm viêm da.

Trái với suy nghĩ của nhiều người, chỉ riêng đồ ăn vặt không gây ra mụn. Nhưng lạm dụng nó vào một số loại thực phẩm có thể dẫn đến tăng viêm và nghiêm trọng hơn tình trạng mụn.

Bạn có thể nên hạn chế những loại đồ ăn sau:

• đồ ăn nhiều đường
• sản phẩm từ sữa
• carbs tinh chế, chẳng hạn như bánh mì trắng và mì ống
• thịt đỏ

Nên làm gì để ngăn ngừa mụn nội tiết?

Để làm sạch mụn do nội tiết tố và ngăn ngừa nó, điều quan trọng là phải thiết lập một thói quen chăm sóc da phù hợp.

Việc chăm sóc da đúng cách cũng hết sức cần thiết khi bạn đang thực hiện một liệu trình trị mụn nội tiết nào đó. Vì chăm sóc da đúng cách sẽ giúp liệu trình trị mụn nội tiết của bạn đạt hiệu quả nhanh chóng hơn.

Bạn nên làm nghiêm túc những việc chăm sóc da như sau:

• Rửa mặt vào buổi sáng và một lần nữa vào buổi tối.
• Thoa không quá một lượng bằng hạt đậu cho bất kỳ sản phẩm trị mụn nào. Thoa quá nhiều có thể làm khô da và tăng kích ứng.
• Thoa kem chống nắng mỗi ngày.
• Chỉ sử dụng các sản phẩm không gây dị ứng để giảm nguy cơ tắc nghẽn lỗ chân lông.